Ηλεκτρολύτες
Τι πρέπει να γνωρίζετε
Μετά από έντονη άσκηση ιδιαίτερα σε συνθήκες καύσωνα ή έντονη εφίδρωση, ίσως αισθανθήκατε μια σωματική κατάρευση
Τι είναι οι ηλεκτρολύτες και σε τι χρησιμεύουν;
Οι ηλεκτρολύτες είναι μεταλλικά στοιχεία στο σώμα που διαθέτουν ηλεκτρικό φορτίο. Βρίσκονται στο αίμα, στα ούρα, στους ιστούς και σε άλλα σωματικά υγρά. Οι ηλεκτρολύτες είναι απαραίτητοι για:
- Την εξισορρόπηση της ποσότητας του νερού στο σώμα.
- Την εξισορρόπηση των επιπέδων οξέων / βάσεων του σώματος (το γνωστό pH)
- Την μετακίνηση των θρεπτικών συστατικών μέσα στα κύτταρα
- Τον καθαρισμό των κυττάρων από περιττές ουσίες
- Την ρύθμιση της λειτουργίας των νεύρων, των μυών, της καρδιάς και του εγκεφάλου
Το νάτριο, το κάλλιο, το ασβέστιο, το χλώριο, το φωσφορικό άλας, το μαγνήσιο, και το διοξείδιο του άνθρακα είναι όλα ηλεκτρολύτες. Λαμβάνετε ηλεκτρολύτες από τα φαγητά που τρώτε και τα υγρά που πίνετε.
Εδώ είναι μια λίστα με το τι κάνει ο κάθε ηλεκτρολύτης στο σώμα:
Νάτριο
Βοηθά στην διατήρηση της φυσιολογικής πίεσης, υποστηρίζει τη λειτουργία των νεύρων και των μυών, και εξισορροπεί τα υγρά.
Κάλλιο
Ρυθμίζει τους σφυγμούς, βοηθά στη λειτουργία των νεύρων, βοηθά στη σύσπαση των μυών, μεταφέρει τα θρεπτικά συστατικά στα κύτταρα και καθαρίζει τα κύτταρα.
Ασβέστιο
Ρυθμίζει τις συσπάσεις των μυών, ρυθμίζει τους καρδιακούς παλμούς, βοηθά με τις θρομβώσεις, βοηθά στη διαμόρφωση των οστών, και διατηρεί τα δόντια υγιή.
Χλωρίδιο
Συνεργάζεται με άλλους ηλεκτρολύτες για να διατηρεί τα οξέα και τις βάσεις σε ισορροπία, βοηθά να κινούνται τα υγρά μέσα και έξω από τα κύτταρα, βοηθά στη διατήρηση της αρτηριακής πίεσης.
Φωσφορικό άλας
Βοηθά στη δημιουργία των οστών και των δοντιών, βοηθά με τη λειτουργία των νεύρων, και στη σύσπαση των μυών.
Μαγνήσιο
Ρυθμίζει την αρτηριακή πίεση, τη λειτουργία των μυών και των νεύρων, το σάκχαρο, δημιουργεί πρωτεΐνες, βοηθά στην ανάπτυξη των οργάνων και στο DNA.
Διοξείδιο του άνθρακα
Διατηρεί την ισορροπία οξέων / βάσεων.
Οι αθλητές συχνά εστιάζουν στην διατήρηση της σωστής
ισορροπίας ηλεκτρολυτών, ώστε έχουν καλύτερη σωματική απόδοση.
Πως ρυθμίζονται στο σώμα τα υγρά και οι ηλεκτρολύτες;
Τα νεφρά ρυθμίζουν στα σωματικά υγρά μέσω της ποσότητας νερού που αποβάλλεται στα ούρα. Αν ο στόχος είναι η διατήρηση των υγρών, τα νεφρά παράγουν ούρα που είναι συμπηκνωμένα. Όμως, αν υπάρχει επιπλέον υγρό στο σώμα, τα νεφρά παράγουν ούρα που είναι αραιωμένα. Τα νεφρά επίσης διατηρούν το νάτριο, που σημαίνει ότι οι ενήλικες δεν χρειάζεται να καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες νατρίου. Όμως, με τα ούρα αποβάλλονται μεγάλες ποσότητες καλίου, έτσι πρέπει να προσλαμβάνουμε καθημερινά κάλιο από τα φαγητά και τα ποτά που καταναλώνουμε.
Αιτίες
Υπάρχουν πολλές πιθανές αιτίες μιας ανισορροπίας ηλεκτρολυτών, όπως:
- χαμηλά επίπεδα ηλεκτρολυτών και ενυδάτωση μετά την άσκηση
- παρατεταμένες περιόδους εμέτου ή διάρροιας
- κακή διατροφή
- σοβαρή αφυδάτωση
- διαταραχή της οξεοβασικής ισορροπίας, που είναι η αναλογία οξέων και αλκαλίων στο σώμα
- συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια
- θεραπεία του καρκίνου
- ορισμένα άλλα φάρμακα, όπως τα διουρητικά
- βουλιμία
- Νεφρική Νόσος
- ηλικία, καθώς τα νεφρά των ηλικιωμένων ενηλίκων γίνονται λιγότερο αποτελεσματικά με την πάροδο του χρόνου
Άνθρωποι με διαβήτη τύπου 1 που έχουν κετοξέωση, μπορεί να έχουν
ανισορροπία ηλεκτρολυτών εξαιτίας υπερβολικής αφυδάτωσης,
μεταβολικής οξέωσης (όταν υπάρχει υπερβολικό οξύ στο σώμα),
υπεργλυκαιμίας, και απώλειας υγρών και ηλεκτρολυτών μέσω των ούρων.
Σημάδια ανισορροπίας ηλεκτρολυτών μπορεί να είναι τα εξής:
- Κράμπες, ή αδυναμία
- Γρήγοροι ή ακανόνιστοι καρδιακοί παλμοί
- Πονοκέφαλος
- Ναυτία
- Κόπωση
- Σύγχυση
- Αλλαγή της αρτηριακής πίεσης
- Επιληπτικές κρίσεις
Ο ειδικός υγείας μπορεί να σας γράψει εξετάσεις για να ελέγξει αν κάποιες ανισορροπίες οφείλονται στο μεταβολισμό. Οι εξετάσεις αυτές αξιολογούν την λειτουργία των νεφρών και την ισορροπία οξέων / βάσεων. Οι ηλεκτρολύτες μπορούν να μετρηθούν ξεχωριστά – για παράδειγμα το ιονισμένο ασβέστιο, ο ορός αίματος, και ο ορός χλωριδίου.
Πως μπορείτε να διατηρήσετε την ισορροπία των ηλεκτρολυτών σας
Ευτυχώς, είναι εύκολο να διατηρήσει κανείς την σωστή ισορροπία των ηλεκτρολυτών του. Δείτε εδώ πως:
- Να καταναλώνετε ποικιλία φαγητών κάθε ημέρα, και να περιέχουν φυλλώδη λαχανικά, αβοκάντο, γλυκοπατάτα, μπανάνες, γιαούρτι, τυρί, σπόρους, φασόλια και φακές.
- Μη βάζετε πολύ αλάτι – οι περισσότεροι άνθρωποι λαμβάνουν αρκετό αλάτι από τα φαγητά που τρώνε.
- Να πίνετε νερό και άλλα μη αλκοολούχα ποτά, όμως μην το παρακάνετε
- Ξανασκεφτείτε το με τα αθλητικά ποτά – πολλά από αυτά μάλιστα έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε ζάχαρη. Επιπλέον, δεν τα χρειάζεστε αν δεν προπονήστε έντονα. Αν θέλετε να επιλέξετε ένα τέτοιο ποτό, δοκιμάστε αυτά που είναι χωρίς ζάχαρη. Το νερό καρύδας μπορεί να είναι μια καλή επιλογή, αλλά έχει υδατάνθρακες (περίπου 9 γραμμάρια ανά 250γραμάρια νερού).
- Για να αποφύγετε την αφυδάτωση, προσπαθήστε να μην ασκείστε στην υπερβολική ζέστη. Μιλήστε στο γιατρό σας για τη φαρμακευτική σας αγωγή.
Θεραπεία ενυδάτωσης από το στόμα
Οι γιατροί το χρησιμοποιούν κυρίως για τη θεραπεία μιας έλλειψης ηλεκτρολυτών παράλληλα με την αφυδάτωση, η οποία τείνει να ακολουθεί σοβαρή διάρροια.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ενέκρινε μια λύση για θεραπεία ενυδάτωσης από το στόμα που περιέχει:
- 5 γραμμάρια (g) χλωριούχου νατρίου + χλωριούχου καλίου (αλάτι light για όσους έχουν πίεση)
- 2,9 g κιτρικού νατρίου (ξυνό)
- 15 g μέλι
Αυτά διαλύονται σε 1 λίτρο νερού που πίνει το άτομο.
